การแปรผัน หมายถึง ความสัมพันธ์ของปริมาณตั้งแต่สองปริมาณขึ้นไป โดยเมื่อปริมาณหนึ่งมีการเปลี่ยนแปลง อีกปริมาณหนึ่งหรือหลายปริมาณจะเปลี่ยนแปลงตามสัดส่วนที่เป็นอยู่ การแปรผันนี้เป็นคณิตศาสตร์พื้นฐานที่เราเรียนแล้วสามารถนำไปใช้ในชีวิตประจำวันได้ ทั้งทางตรงและทางอ้อม
การแปรผันแบ่งออกเป็น 3 ประเภท คือ